Zanokcica — przyczyny, objawy, leczenie i powikłania
Zanokcica to stan zapalny wału paznokciowego w palcach dłoni lub stóp wywołany przez urazy naskórka i związane z nimi zakażenie bakteryjne. Najczęściej dochodzi do zakażenia gronkowcem złocistym, paciorkowcami lub bakteriami Gram-ujemnymi. Infekcja powoduje dolegliwości bólowe, a niekiedy wręcz utrudnia codzienne funkcjonowanie. Chociaż to dość powszechna dolegliwość, stanowiąca m.in. konsekwencję wycinania skórek lub obgryzania paznokci, nieleczona zanokcica może przyczynić się do zaburzenia wzrostu paznokcia i trwałych uszkodzeń płytki. Jakie są przyczyny i objawy zanokcicy? Kiedy należy udać się do specjalisty i jak wygląda leczenie?
Co to jest zanokcica?
Zanokcica to infekcja wału paznokciowego palca dłoni lub stóp, a w zaawansowanym przebiegu może objąć również wały boczne i łożysko.
Zanokcica jest stosunkowo częstą dolegliwością i może pojawić się w każdym wieku. Do jej rozwoju przyczyniają się chorobotwórcze patogeny, które wnikają przez uszkodzony naskórek w okolicy wałów paznokciowych.
Wyróżnia się 3 rodzaje dolegliwości:
- zanokcicę ostrą,
- zanokcicę przewlekłą,
- zanokcicę nawracającą.
Zanokcica ostra
Do głównych przyczyn zanokcicy ostrej zalicza się zakażenie bakteryjne powstałe w wyniku bezpośredniego urazu naskórka wokół paznokcia. Objawy, takie jak zaczerwienienie, tkliwość, rwący ból pod płytką paznokcia i obrzęk wału paznokciowego pojawiają się w ciągu kilku dni (2-5) od przerwania ciągłości skóry. Czasami pod paznokciem zaczyna gromadzić się ropa (przy paznokciu u nóg i rąk), co może doprowadzić do poważniejszych konsekwencji m.in. uszkodzeń płytki paznokcia.
Zanokcica ostra dotyczy najczęściej jednego paznokcia.
Zanokcica przewlekła
Do zanokcicy przewlekłej doprowadza najczęściej długotrwałe oddziaływanie czynników drażniących (środki czyszczące, długotrwałe moczenie). W wyniku głębokiego oddzielania się obrąbka naskórkowego od płytki paznokcia pod naskórek wnikają chorobotwórcze patogeny, które mogą wywołać stan zapalny. Charakterystyczną cechą tej postaci jest długotrwałe utrzymywanie się dokuczliwych objawów (nawet powyżej 6 tygodni).
W odróżnieniu od ostrej postaci choroby zanokcica przewlekła może dotyczyć kilku palców.
Zanokcica nawracająca
Zanokcica nawracająca to postać przewlekła, w której obserwuje się okresy remisji. Zazwyczaj do rozwoju zanokcicy nawracającej dochodzi w wyniku zakażeń grzybiczych, lub innych chorób, takich jak pęcherzyca, łuszczyca, a niekiedy również nowotworów.
Zanokcica — przyczyny dolegliwości wału paznokciowego
Bezpośrednią przyczyną zanokcicy jest zakażenie bakteryjne. Zazwyczaj za infekcję odpowiedzialne są drobnoustroje bytujące na skórze i płytce paznokciowej. Niektóre z nich w wyniku mikrourazów skóry mogą dostać się w głębsze tkanki i doprowadzić do powstania stanu zapalnego.
Zanokcica najczęściej wywoływana jest przez bakterie paciorkowce lub gronkowiec złocisty. Rzadziej przez bakterie Gram-ujemne lub pałeczkę ropy błękitnej.
Do wniknięcia drobnoustrojów dochodzi zazwyczaj po urazach naskórka w okolicy płytki paznokciowej. Często dochodzi do nich w wyniku:
- niewłaściwej pielęgnacji (wycinania skórek),
- zbyt krótkiego obcinania paznokci (szczególnie przy tendencji do wrastania, ponieważ wrastające paznokcie powodują przerwanie ciągłości skóry),
- obgryzania paznokci,
- długotrwałego narażenia rąk na oddziaływanie środków chemicznych (m.in. detergentów) lub alergenów (zanokcica przewlekła),
- braku higieny.
Objawy zanokcicy
Niezależnie od przyczyny zanokcicy objawy są wspólne dla wszystkich postaci przypadłości. Najczęściej obserwuje się:
- zaczerwienienie skóry wokół paznokcia,
- pulsujący ból palca lub ból pod paznokciem,
- spuchnięty wał paznokciowy, szczególnie proksymlny,
- ropny wysięk przy nacisku na boczną lub proksymalną część paznokcia/palca,
- zmiana koloru płytki paznokcia (sine/zielone przy zakażeniu pałeczką ropy błękitnej),
- łuszczenie się skóry,
- odwarstwianie płytki paznokcia — onycholiza, retronychia (kiedy nieleczona zanokcica obejmuje macierz paznokcia).
Leczenie zanokcicy
Wybór metody leczenia zanokcicy zależy od postaci choroby, nasilenia objawów oraz ogólnego stanu pacjenta.
Zwykle w leczeniu zanokcicy z ropnym wysiękiem stosuje się miejscowe środki odkażające. Świetnie sprawdzają się specjalistyczne opatrunki. W przypadku pacjentów z grupy ryzyka (cukrzycy, osoby z chorobami krążenia lub zaburzeniami odporności) lub z poważnym zakażeniem bakteryjnym, zwykle zalecane są antybiotyki doustne o szerokim spektrum działania.
W przypadku zanokcicy nawracającej często konieczne jest leczenie przeciwgrzybicze.
Chirurgiczne leczenie zanokcicy stosuje się tylko wtedy, gdy powyższe metody nie przynoszą pożądanych efektów, lub gdy ocenia się, że wykonanie nacięcia w celu odprowadzenia ropy, znacząco zmniejszy dolegliwości pacjenta i poprawi rokowania związane z leczeniem.
Profilaktyka zanokcicy
W przypadku zanokcicy najskuteczniejszą metodą profilaktyczną jest nie narażanie się na urazy naskórka (np. rezygnacja z obgryzania paznokci i wycinania skórek) oraz działanie czynników mogących wpływać na naruszenie bariery ochronnej macierzy, jaką stanowi obrąbek naskórkowy. Przy pracach domowych, w ogródku, czy ze szkodliwą chemią warto zastosować rękawice ochronne.
Dodatkowo zaleca się regularne używanie kremów nawilżających do rąk i paznokci w celu uniknięcia przesuszenia naskórka.
FAQ – pytania i odpowiedzi
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zanokcicy.
Zanokcica — do jakiego lekarza się udać?
W przypadku zanokcicy paznokci u rąk i stóp najlepiej udać się do podologa lub dermatologa.
Zanokcica — ile trwa?
Czas trwania stanu zapalnego zależy od wielu czynników, takich jak: przyczyna zakażenia, objawy oraz szybkie rozpoczęcie leczenia.
Przyjmuje się, że postać ostra trwa do 6 tygodni. W przypadku skutecznego leczenia zwykle trwa znacznie krócej (ok. 2 tygodni). Leczenie postaci przewlekłej jest długotrwałe i może trwać nawet kilka miesięcy.
Czy na zanokcicę leczenie domowe jest wystarczające?
Wszystko zależy od nasilenia objawów i przyczyn dolegliwości. W większości przypadków, stosowanie domowych sposobów nie przynosi trwałego wyleczenia, a czasami doprowadza do powikłań (problemy ze wzrostem paznokci, nadkażenie sąsiednich tkanek). Najszybszym sposobem wyleczenia jest stosowanie się do zaleceń podologa lub dermatologa. W ciężkich stanach, zazwyczaj konieczne jest zastosowanie skutecznego leczenia farmakologicznego, a czasami również chirurgicznego.
Natychmiastowa konsultacja zalecana jest w przypadku zmiany koloru paznokcia na siny, niebieski lub zielonkawy, ponieważ może to świadczyć o zakażeniu pałeczką ropy błękitnej.
Zanokcica — jaki antybiotyk jest najlepszy?
Rzadko konieczne jest stosowanie antybiotyku. W większości przypadków wystarcza oczyszczenia palca, zastosowanie preparatów odkażających o szerokim spektrum działania oraz opatrunków. O przepisaniu antybiotyku decyduje dermatolog.
Co to jest zanokcica opryszczkowa?
Zanokcica opryszczkowa to stan zapalny wału paznokciowego wywołany przez wirusa opryszczki. Przypadłość rzadko rozpoznawana jest u osób dorosłych. Do tej postaci zanokcicy u dziecka dochodzi zazwyczaj w wyniku ssania palca przez maluchy z pierwotnym zakażeniem wirusem HSV.
Zanokcica opryszczkowa często bywa bardzo bolesna, w przebiegu na palcach pojawiają się małe jasne pęcherzyki. Czasami obserwowane są objawy zwiastujące, takie jak świąd i mrowienie.
W leczeniu zanokcicy opryszczkowej wykorzystuje się leki przeciwwirusowe.
Zastrzał a zanokcica pod paznokciem — czy to te same dolegliwości?
Nie. Zanokcica to stan zapalny obejmujący wały paznokciowe lub paznokieć. Zastrzał to stan zapalny dotyczący najczęściej opuszka palca, ale w zaawansowanych stanach może dotyczyć dalszych struktur dłoni.
Obie dolegliwości wywoływane są zwykle przez bakterie wnikające przez uszkodzenia w skórze.
