Zastrzał palca to potoczna nazwa procesu zapalnego spowodowanego wniknięciem bakterii pod powierzchowną warstwę skóry w wyniku jej uszkodzenia. Zazwyczaj dotyczy kończyny górnej, a w szczególności aparatu paznokciowego. Zastrzał jest powszechną przypadłością, wywołującą silne dolegliwości bólowe. Ponieważ wiąże się z ryzykiem powikłań, często wymaga konsultacji z lekarzem. Jak powstaje zastrzał na palcu u ręki? Czy ostry proces zapalny zawsze wymaga pomocy specjalisty?
Zastrzał palca, inaczej ropne zapalenie palca, to stan zapalny mogący powstawać w wyniku uszkodzenia ciągłości skóry. Nawet niewielkie draśnięcie umożliwia bakteriom przedostanie się do tkanek podskórnych, gdzie mogą zacząć się namnażać i wywołać infekcję ropną. Objawy (m.in. zaczerwienienie, ropień) pojawiają się na dłoniowej powierzchni palca i zwykle są bardzo dokuczliwe. Dolegliwość dotyka najczęściej palce u rąk, ale zdarza się również zastrzał w stopie (np palucha). Ze względu na zakres zakażenia, wyróżnia się kilka rodzajów przypadłości: zastrzał skórny, zastrzał podskórny, zastrzał ścięgnisty, zastrzał kostny i stawowy.
Zastrzał skórny to stan zapalny, który występuje wyłącznie w obrębie naskórka i nie sięga głębiej (do tkanki podskórnej). W przypadku skórnego zastrzału palca ropień znajduje się zwykle pod powierzchowną warstwą zrogowaciałego naskórka.
Do zastrzału podskórnego dochodzi w wyniku rozszerzenia się zakażenia na tkankę podskórną. Nawet jeśli doszło do niego w wyniku skaleczenia opuszki palca i wewnętrznej części dłoni, obrzęk widoczny jest zwykle na grzbietowej powierzchni palców.
Do zastrzału ścięgnistego dochodzi, gdy proces zapalny z sąsiednich tkanek dociera do pochewki ścięgnistej. Ropień na palcu powoduje pulsujący ból, który nasila się przy poruszaniu i opuszczeniu ręki.
Główną przyczyną zastrzału stawowego jest brak leczenia płytszych stanów zapalnych w wyniku czego bakterie mogą przedostawać się w głąb tkanek. Zastrzał stawowy mocno ogranicza ruchomość palca, a nawet całej ręki.
Podobnie jak zastrzał stawowy, zastrzał kostny może być powikłaniem nieleczonego zastrzału skórnego. Pojawia się silny ból, który zwykle nie ogranicza się do palca, czasami obejmuje całe śródręcze. W przebiegu zastrzału kostnego (i stawowego) może pojawić się przetoka ropna. Konieczne jest specjalistyczne leczenie chirurgiczne i zastosowanie antybiotykoterapii.
Zastrzał palca to wynik infekcji bakteryjnej wywołanej przez gronkowca złocistego lub paciorkowce, które mają łatwy dostęp do organizmu nawet poprzez drobne uszkodzenia skóry. Przyczyną może być także nadmiernie przesuszona skóra i zrogowaciały naskórek, które mogą pękać podczas codziennych czynności. Częste moczenie rąk w wodzie czy obgryzanie skórek również zwiększają ryzyko uszkodzenia i wniknięcia bakterii, prowadzące do rozwoju dolegliwości.
Niezależnie od rodzaju i rozległości zastrzału ropień palca zawsze objawia się silnym, pulsującym bólem, który nasila się przy dotyku i podczas wykonywania ruchów. W przypadku przypadłości obejmującej głębsze tkanki objawy są zwykle bardziej dokuczliwe, a często również uogólnione. W wyniku braku leczenia lżejszych stanów dochodzi do rozszerzenia stanu zapalnego o głębsze tkanki, objawiającego się podwyższoną temperaturą ciała. Ból koncentruje się zazwyczaj w okolicy paznokcia, ale może obejmować cały palec, a nawet śródręcze. Bólowi towarzyszy zwykle:
Zastrzał i zanokcica mają wiele podobieństw, ponieważ obie wiążą się z infekcją bakteryjną i podobnymi dolegliwościami bólowymi, obrzękiem, zaczerwienieniem. Najistotniejsza różnica pomiędzy zastrzałem i zanokcicą dotyczy lokalizacji obu przypadłości. Zastrzał może wystąpić w dowolnym miejscu na palcu i wiąże się z wcześniejszymi uszkodzeniami skóry. Zanokcica to stan zapalny pojawiający się wyłącznie w wale paznokcia. Przypadłość często wiąże się z wrastaniem płytki, zwykle po obgryzaniu paznokci lub ich nieprawidłowym obcięciu, ale może również wynikać i innych uszkodzeń tej okolicy.
Leczenie zastrzału palca najczęściej obejmuje stosowanie miejscowych preparatów oraz dezynfekcji. Niekiedy niezbędne jest przyjmowanie leków przeciwbólowych. W przypadku zaawansowanych postaci dolegliwości, szczególnie zastrzału kostnego i stawowego, leczenie polega na drenażu ropy i usunięciu tkanek martwiczych. Często konieczne jest również unieruchomienie ręki i zastosowanie antybiotyków doustnych.
Domowe sposoby na zastrzał palca mogą być pomocne przy słabym nasileniu oraz w czasie oczekiwania na wizytę u lekarza. Przydatne może być okładów z rumianku, szałwii, babki lancetowatej. Ściągające działanie ziół i sody pomaga złagodzić obrzęk. Należy pamiętać, że szczególnie w przypadku nasilających się dolegliwości, stosowanie domowych metod nie powinno opóźniać konsultacji z lekarzem. Sprawdź, jak się przygotować do pierwszej wizyty u specjalisty.
Zapobieganie zastrzałowi palca polega przede wszystkim na utrzymaniu właściwej higieny rąk i paznokci. Istotne jest również dbanie o właściwe nawilżenie skóry rąk, co zmniejsza ryzyko przypadkowych pęknięć.
Należy również pamiętać, że każde skaleczenie powinno zostać dokładnie oczyszczone, zdezynfekowane i zaopatrzone opatrunkiem.
Jeśli dolegliwości mają łagodny charakter, ulgę i poprawę może przynieść stosowanie okładów z rumianku, szałwii, zastosowanie preparatu do dezynfekcji. Jeśli objawy zastrzału są intensywne i nie ustępują lub nasilają się, należy skonsultować się z lekarzem.
W niektórych przypadkach, przy łagodnych objawach i prawidłowym postępowaniu, stan zapalny może się cofnąć. Natomiast nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty, jeżeli objawy są silne, występuje pulsujący ból palca, opuchlizna palca, zaczerwienienie skóry i ropień.
Nie. Spuchnięty palec nie musi oznaczać zastrzału. Może to być objaw innych problemów, takich jak uraz, ukąszenie owada, reakcja alergiczna, wrastanie paznokcia, retronychia. Natomiast miejscowy obrzęk, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu silny ból, zaczerwienienie, czy ropa na palcu przy paznokciu, mogą sugerować zastrzał.
Zarówno zastrzał, jak i zanokcica są stanami zapalnymi, które dotyczą palców. Zanokcica dotyczy skóry dookoła paznokcia, natomiast zastrzał może powstać w dowolnym miejscu i ma wpływ na głębsze warstwy skóry.
Zastrzał u dziecka wymaga szczególnej uwagi. W przypadku występowania objawów zakażenia należy niezwłocznie umówić się do specjalisty, a do czasu wizyty dezynfekować palec i zabezpieczać opatrunkiem.
